7 Sai Lầm Chết Người Khi Chọn Sai Vật liệu Giảm Chấn Khớp Nối

Phân Tích Vật Liệu Giảm Chấn: Độ Cứng Shore và Ứng Dụng

Độ cứng của vật liệu giảm chấn được đo bằng thang Shore A (dành cho vật liệu đàn hồi) và Shore D (dành cho vật liệu cứng hơn).

7 Sai Lầm Chết Người Khi Chọn Sai Vật liệu Giảm Chấn

Việc chọn sai vật liệu giảm chấn khớp nối không chỉ gây hư hỏng khớp nối mà còn làm giảm tuổi thọ đáng kể của motor và đặc biệt là bạc đạn (vòng bi).

Sai Lầm 1: Dùng Vật Liệu Quá Mềm (80 Shore A) Cho Tải Nặng Hoặc Tải Xung Kích (Shock Load)

Phân tích: Khi áp dụng vật liệu mềm cho ứng dụng có tải xung kích mạnh (như máy nén khí piston), mô-men xoắn tức thời sẽ vượt quá giới hạn chịu đựng của 80A.

Hậu quả: Vật liệu bị cắt đứt (shear failure) hoặc biến dạng vĩnh viễn ngay lập tức, làm mất liên kết trục.

Giải pháp: Phải tính toán Hệ số Phục vụ (SF). Ưu tiên PU 98A hoặc 64 SHD để đảm bảo khả năng truyền mô-men xoắn định mức cao hơn.

Sai Lầm 2: Lắp Vật Liệu Cứng (98A/64SHD) Khi Trục Bị Lệch Quá Mức

Phân tích: Vật liệu cứng ít đàn hồi, không đủ bù trừ độ lệch trục khi lắp đặt bị lệch nghiêm trọng.

Hậu quả: Lực nén và lực kéo lớn được truyền trực tiếp, gây ra tải xuyên tâm và tải góc quá mức lên bạc đạn motor và thiết bị. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây hỏng bạc đạn sớm.

Giải pháp: Bắt buộc phải căn chỉnh trục. Nếu không thể hoàn hảo, hãy chọn PU 92A để tối ưu khả năng bù trừ.

Sai Lầm 3: Bỏ Qua Ảnh Hưởng của Môi Trường (Dầu, Nhiệt Độ, Ozone)

Phân tích: Vật liệu Cao su NBR 80A tiêu chuẩn rất nhạy cảm với dầu, mỡ và ozone.

Hậu quả: Trong môi trường rò rỉ dầu mỡ, Cao su khớp nối sẽ bị trương nở, mềm hóa và nhanh chóng bị lão hóa.

Giải pháp: Đối với môi trường dầu, mỡ, nhiệt độ cao (>80°C), hãy ưu tiên vật liệu Polyurethane (PU) hoặc Hytrel 64 SHD vì chúng có khả năng kháng hóa chất và nhiệt tốt hơn.

Sai Lầm 4: Thiếu Độ Cứng Xoắn (Torsional Stiffness) cho Tải Đảo Chiều (Reversing Loads)

Phân tích: Ứng dụng có tải đảo chiều yêu cầu khả năng truyền mô-men xoắn theo cả hai hướng.

Hậu quả: Vật liệu giảm chấn quá mềm (80A) sẽ tạo ra độ trễ xoắn (Backlash) lớn khi tải đổi chiều, gây mài mòn nhanh chóng và giảm độ chính xác truyền động.

Giải pháp: Luôn sử dụng PU 98A hoặc vật liệu cứng hơn để duy trì độ cứng xoắn cao.

Sai Lầm 5: Chỉ Quan Tâm Độ Cứng Mà Bỏ Qua Hiện Tượng Biến Dạng Vĩnh Viễn

Phân tích: Khả năng chịu nén (Compression Set) là chỉ số quan trọng. Vật liệu chất lượng thấp thường có khả năng chịu nén cao.

Hậu quả: Vật liệu sẽ bị biến dạng và dẹt đi sau thời gian dài, tạo ra một khe hở lỏng lẻo trong khớp nối, làm tăng rung động.

Giải pháp: Lựa chọn PU chất lượng cao, có khả năng chống Biến Dạng Vĩnh Viễn tốt.

Sai Lầm 6: Gây Ra Hiện Tượng Cộng Hưởng (Resonance)

Phân tích: Độ cứng xoắn của vật liệu giảm chấn quyết định Tần số Tự nhiên (Natural Frequency) của hệ thống truyền động.

Hậu quả: Nếu Tần số Tự nhiên trùng với Tần số Vận hành, hệ thống sẽ rơi vào vùng cộng hưởng. Rung động sẽ tăng lên gấp nhiều lần, phá hủy motor và chân đế.

Kinh nghiệm: Khi nghi ngờ cộng hưởng, thử chuyển sang vật liệu có độ cứng khác (ví dụ: từ 98A xuống 92A) để thay đổi tần số tự nhiên của hệ thống.

Sai Lầm 7: Mua Theo Kích Thước Mà Bỏ Qua Vật Liệu (Sai Lầm Phổ Biến Nhất)

Phân tích: Nhiều người dùng chỉ đo kích thước và mua bất kỳ loại vật liệu giảm chấn nào có kích thước tương đương, bất kể đó là 80 Shore A, 98 Shore A hay chỉ là cao su tái chế.

Hậu quả:

• Mất tác dụng giảm chấn: Dùng vật liệu 98A thay cho 80A trong máy bơm nước nhẹ sẽ làm máy rung hơn.
• Phá hủy tức thì: Dùng vật liệu 80A thay cho 98A trong máy nén khí tải nặng sẽ gây rách hoặc đứt ngay lập tức.
• Rủi ro kép: Vật liệu kém chất lượng, dù có kích thước đúng, sẽ không có độ bền cơ học, dẫn đến hư hỏng sớm, gây mất cân bằng và phá hỏng khớp nối, bạc đạn motor.

Khuyến cáo: Luôn xác định rõ màu sắcvà chất liệu (PU, NBR, Hytrel) gốc của khớp nối trước khi thay thế.

Kết Luận và Khuyến Nghị Bảo Vệ Thiết Bị

Để chọn khớp nối tối ưu và bảo vệ bạc đạn, motor, hãy luôn tuân thủ nguyên tắc sau:

1. Căn chỉnh là Vàng: Bất kể bạn chọn vật liệu nào, hãy đảm bảo căn chỉnh trục chính xác. Đây là biện pháp bảo vệ bạc đạn hiệu quả nhất.
2. Xác định Tải và Môi trường: Không chỉ nhìn vào kích thước! Cân nhắc kỹ lưỡng tải trọng (tĩnh/xung kích) và môi trường làm việc (dầu/nhiệt độ) để chọn giữa Cao su 80A (êm ái) hay PU 98A/64SHD (chịu tải).
3. Vật liệu là Linh Hồn: Coi vật liệu giảm chấn là một bộ phận hao mòn quan trọng. Thay thế định kỳ bằng vật liệu có độ cứng và chất liệu đúng theo khuyến nghị của nhà sản xuất để ngăn ngừa rung động và tải sốc truyền ngược về motor và ổ trục.